Bedrijfskeuzes maken met analyse van eigen data

Robert Nijkamp heeft een bedrijf met melkkoeien en scharrelvleeskuikens, die worden gehouden volgens het Beter Leven-keurmerk (één ster) van de Dierenbescherming. In 2015 bouwde en mede-ontwikkelde Robert een Windstreekstal voor vleeskuikens. De Windstreekstal is een innovatieve, welzijnsvriendelijke stal voor scharrelkuikens. In 2018 voltooide Robert een Nuffield Scholarship, met als onderwerp het gebruik van staldata en het vroegtijdig opsporen van problemen binnen een koppel. Momenteel pioniert Robert in een project over regeneratieve landbouw met melkkoeien. Optimaal ondernemen en het verbeteren van het bedrijf door het analyseren van eigen data is een van de speerpunten van zijn bedrijfsvoering.

Tijdens de SABE-bijeenkomst van BOER&DATA op 11 oktober 2024 bij melkvee- en pluimveehouder Robert Nijkamp, stond de uitwisseling van data centraal. Dat uitwisseling tussen de boer aan de ene kant en leveranciers, slachterijen of fabrikanten van machines en technieken aan de andere kant. Bedrijfskeuzes maken en het optimaliseren van bestaande technieken is alleen mogelijk door te leren van fouten op basis van eigen data. Robert mist echter op dit moment nog de individuele informatie per dier.

Robert Nijkamp is geen standaard boer, mede omdat hij zich meer met data bezighoudt in vergelijking met collega’s in de sector. Als bestuurslid van BOER&DATA realiseert Robert zich ook dat hij bovengemiddeld geïnteresseerd is in data en de analyse hiervan. De ondernemer ziet de meerwaarde van de data van zijn eigen bedrijf en kan hiermee zijn ondernemerschap versterken. Ondertussen is er 20 jaar aan data verzameld op het bedrijf en zoekt Robert een manier om deze data eenvoudig te analyseren. Lang niet alle gegevens worden als ruwe data terug geleverd. Veel leveranciers leveren een pdf-bestand aan met daarop een gemiddeld resultaat per koppel kippen, kwartaal of jaar. Alle gegevens zijn nu overzichtelijk opgeslagen in Farmer data safe, een softwareoplossing ontwikkeld door boeren voor boeren. De veehouder wacht echter nog met smart op de ruwe data van leveranciers, zoals de slachterij en stalcomputers, om diepgaande analyses te kunnen maken.

Overeenkomsten tussen sectoren

Tijdens de SABE-bijeenkomst concluderen de bestuursleden van BOER&DATA opnieuw dat boeren in alle sectoren te maken hebben met moeilijkheden in het uitwisselen van data. De eigen ruwe data zijn wel aanwezig bij de leverancier of fabrikant, maar deze komt niet of niet in het juiste formaat beschikbaar voor de boer. Deze overeenkomsten tussen sectoren, of het nu gaat om gegevens per stal of perceel, gegevens van een dier (kip, varken, koe) of van een suikerbiet of trekker, zijn sector overschrijdend. Leveranciers hebben wel de beschikking over de ruwe data, maar willen deze vaak niet uitwisselen, veelal om concurrentieredenen.

Aflevergewicht kuikens voorspellen

Robert wil graag andere boeren, veehouders en akkerbouwers laten inzien dat bedrijfsprocessen verbeterd kunnen worden door data efficiënter in te zetten. Als voorbeeld laat Robert een grafiek zien met de wateropname van een koppel kuikens en plaatst daarbij de besmetting met ‘Coccidiose’. Op zijn bedrijf blijkt de wateropname geen betrouwbaar beeld te geven om de groei te voorspellen, maar een Coccidiose-besmetting heeft wel invloed op het aflevergewicht. Door met deze data aan de slag te gaan en gegevens van meerdere jaren naast elkaar te leggen, kan Robert een patroon in de groei herkennen en het slachtgewicht voorspellen met een afwijkingsmarge van 2%, en deze informatie doorgeven aan de slachterij.

Uitdagingen met data

“Om met data geld te verdienen, moet je keihard werken en een lange adem hebben”, vertelt Robert. “Niet alleen het verzamelen van voldoende data is een voorwaarde, ook het plaatsen van de data in de juiste context is van belang.”

Uitdagingen waarbij data-uitwisseling zou kunnen helpen om op bedrijfsniveau te sturen:

Bij de kippen:

• Voetzoollaesies: hierop word je als pluimveehouder afgerekend, maar nu krijg je alleen een totaal aantal van het afgeleverde koppel. In combinatie met voer- en ventilatiegegevens zou je veel kunnen verbeteren op stalniveau en zelfs binnen de stal.
• Grill-/filetrendement: hiermee zou je efficiënter eiwitten kunnen voeren.

Bij de melkkoeien:

• Opbrengstbepaling (en NIR-metingen) van gewasoogst binnen een perceel, waarbij je de variatie binnen een perceel van jaar tot jaar kunt vergelijken en kunt analyseren of een bodemverbetering geholpen heeft. Opbrengstbepaling binnen een heel perceel van een jaar zegt weinig, en je kunt niet alles op het weer afschuiven.

Robert heeft het gevoel dat hij nog lang niet alles uit zijn bedrijf haalt. “We zoeken het nu vaak in verbeteringen door gebruik te maken van nieuwe technieken of andere nutriënten. Maar we kunnen ook nog veel optimaliseren van de bestaande technieken door slim gebruik te maken van data. De overheid zou een faciliterende rol kunnen spelen om de eigen data van boeren vrij te geven”, aldus Robert.